Hướng dẫn chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ bại não

Bại não là một nhóm các rối loạn thường xuyên về vận động và tư thế, gây hạn chế vận động, hậu quả của rối loạn không tiến triển trong não của giai đoạn thai nhi hoặc sơ sinh. Các rối loạn vận động của bại não thường đi kèm rối loạn tri giác, cảm giác, nhận thức, giao tiếp, hành vi khó khăn và chứng động kinh thứ phát, trẻ có thể có vấn đề về sự phát triển cơ xương khớp. Vì vậy, muốn nuôi dưỡng một trẻ bại não, cần đặc biệt chú ý đến vấn đề chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ. Một chế độ dinh dưỡng hợp lý sẽ giúp trẻ có đủ sức khoẻ để học tập và phát triển, khắc phục những khó khăn của bản thân.

Chế độ dinh dưỡng cho trẻ bại não:

Dinh dưỡng hợp lý là yếu tố quyết định đến sức khỏe, phát triển thể chất và tâm lý của trẻ bại não. Mục tiêu của vấn đề chăm sóc dinh dưỡng ở trẻ bại não là đảm bảo cho trẻ tăng trưởng đúng với lứa tuổi, tiềm năng, ngăn ngừa suy dinh dưỡng và thiếu vi chất của trẻ, hỗ trợ sức khỏe tiêu hóa xương khớp và miễn dịch. Các vấn đề khó khăn thường gặp khi chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ bại não là nuốt khó, dễ sặc, nôn trớ, trào ngược, trẻ chán ăn do khả năng vận động hạn chế, trẻ bị suy dinh dưỡng thiếu máu, thiếu canxi, vitamin D, trẻ hay gặp các vấn đề về tiêu hóa như táo bón do ít vận động và thiếu chất xơ.

Vì thế cần phải chia nhỏ bữa ăn cho trẻ, có thể chia 5-6 lần/ngày, ăn các loại thực phẩm mềm, dễ nuốt như cháo, súp, thực phẩm xay nhuyễn. Có thể tăng năng lượng trong mỗi bữa ăn cho trẻ bằng cách thêm dầu ăn (dầu mè, dầu oliu), bơ hoặc phô mai vào thức ăn. Tăng cường các loại thực phẩm giàu chất xơ như rau xay nhuyễn (thêm vào cháo), các loại trái cây mềm (chuối, xoài, đu đủ). Uống đủ nước, hạn chế nước ngọt có ga.

Ngoài việc tăng cường dinh dưỡng cho trẻ trong mỗi bữa ăn thì việc hướng dẫn kỹ thuật cho ăn cho trẻ bại não cũng là một trong những yếu tố quan trọng trong việc chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ. Đầu tiên, tư thế ăn đúng của trẻ là ngồi hoặc nằm với đầu nâng cao 60–90 độ, tránh trường hợp trẻ bị sặc, dụng cụ ăn uống phải phù hợp có thể dùng muỗng nhỏ, ly miệng rộng, nếu cần dùng ống hút hoặc bình có tay cầm. Tiếp theo là việc theo dõi và phát hiện sớm dấu hiệu rối loạn nuốt (trẻ ho sặc sụa khi ăn, tím tái), trong trường hợp trẻ nuốt kém thì trong trường hợp cần thiết, có thể sử dụng ống thông dạ dày theo hướng dẫn và chăm sóc của nhân viên y tế.  Ngoài ra còn người nhà đặc biệt là những người chăm sóc chính cho trẻ cần phải theo dõi cân nặng và chiều cao hàng tháng của trẻ, ghi nhận thực đơn, lượng ăn vào và chất thải hàng ngày.

Ví dụ thực đơn cho mỗi bữa hàng một ngày cho trẻ bại não: 

- Bữa sáng: cháo trứng + rau cải xay + dầu mè.

- Bữa phụ sáng: sữa giàu năng lượng hoặc sinh tố chuối.

- Bữa trưa: Cơm nát với cá (cá thu, cá quả, cá hồi…) + bí đỏ hấp chín + nước cam (nước dừa).

- Bữa chiều: Sữa chua hoặc bánh flan hoặc váng sữa hoặc yến chưng hoặc bánh mì.

- Bữa tối: Cháo gà + khoai tây nghiền + phô mai.

Thực đơn mỗi ngày của trẻ bại não còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như lứa tuổi, hàm lượng dinh dưỡng, nhu cầu năng lượng, cha mẹ/người chăm sóc chính cho trẻ, điều kiện kinh tế gia đình. Tuy nhiên việc chăm sóc dinh dưỡng cho trẻ bại não là công việc phải đòi hỏi sự kiên nhẫn, kiến thức và tình yêu thương. Khi được trẻ được nuôi dưỡng đúng cách thì trẻ có thể phát triển tối đa khả năng của mình, nhằm làm giảm thiểu biến chứng và hòa nhập tốt hơn vào cộng đồng.

BS Nguyễn Khánh Huyền

Khoa Tâm lý trị liệu