Hướng dẫn kỹ thuật đặt tư thế đúng cho người bệnh liệt tủy

I. Đại cương:

Kỹ thuật đặt tư thế đúng đóng vai trò thiết yếu trong chăm sóc người bệnh liệt tủy, đặc biệt với các trường hợp mất hoàn toàn hoặc một phần chức năng vận động và cảm giác. Giúp phòng ngừa, hạn chế hoặc sửa đổi các biến chứng như :

- Phòng loét do tì đè: Giảm áp lực tại các điểm tì đè như xương cùng, gót chân, vùng chẩm…

- Cải thiện thông khí và tuần hoàn: Hạn chế ứ dịch, giúp phổi nở đều, tăng hiệu quả trao đổi khí.

- Duy trì tầm vận động khớp, phòng co rút cơ, cứng khớp, biến dạng chi thể.

- Tạo điều kiện cho Phục hồi chức năng và năng cao chất lượng sống

II.Thực hiện kỹ thuật

1. Đặt tư thế đúng trên giường

Hai chi trên:

+ Đặt cánh tay dọc theo thân, đảm bảo cho cả cánh tay được nâng đỡ để tránh phù nề và tránh đau

+ Đai và bả vai được nâng đỡ để tránh một tư thế gắng sức gây đau

+ Khuỷu để duỗi để tránh biến dạng gập

+ Hai bàn tay được đặt sao cho thuận tiện cho tác dụng khóa gân (tenodesis) (động tác gập duỗi cổ tay): Gấp cuộn tròn các ngón tay, cổ tay ở tư thế duỗi nhẹ 30 độ, các xương bàn - đốt ngón tay và những khớp gian đốt ngón tay ở tư thế gập 90 độ, các khớp gian đốt ngón xa ở tư thế trung tính 0 độ.

+ Hoặc tư thế của bàn tay ở tư thế nghỉ ngơi (cổ tay duỗi 30 độ, xương bàn tay - đốt ngón tay gập 45 độ, các khớp gian đốt gấp nhẹ.

Chi dưới:

+ Hông và gối được đặt thẳng, hông dạng 30 độ: Sử dụng gối chêm.

+ Tư thế nằm nghiêng: Sử dụng gối chem giữa hai gối, sát dưới lưng để giảm tải cho phần xương cùng và giữ hai bàn chân gập mặt mu (xoay trở đều đặn về ban đêm).

+ Giảm tải dưới gót chân bằng cách duy trì gập mu cổ chân 90 độ.

2. Đặt tư thế ngồi đúng (trên ghế hoặc trên xe lăn)

Tư thế lý tưởng là ngồi trên một mặt phẳng nằm ngang với hông gấp 90 độ, gối gấp 90 độ, gập mu chân 90 độ, bàn chân đặt sát vào chỗ tựa.

Khung chậu: Kiểm tra qua ba mặt phẳng không gian:

+ Hai gai chậu trước trên ngang bằng nhau (mặt phẳng nằm ngang)

+ Gai chậu trước trên thẳng đứng so với mấu chuyển lớn (mặt phẳng đứng)

+ Hai gối ngang bằng nhau (mặt phẳng trán)

Hai chân: Hai chân phải được nâng đỡ tốt bằng hai tấm để chân, sao cho phần dưới đùi phải tiếp xúc với nơi tựa của chỗ ngồi.có thể thêm một miếng mút hoặc gối chêm để bảo vệ hai gót chân.

Cột sống: Cột sống phải được giữ thẳng và vững vàng. chiều cao chỗ tựa lưng của xe lăn có thể được điều chỉnh tùy theo mức độ thăng bằng và mức tổn thương tủy cao hay thấp.

Hai chi trên: Hai vai được giữ vững và đối xứng nhờ vào sự điều chỉnh hai chỗ gác tay. đối với người liệt tứ chi: hai bàn tay phải luôn ở tư thế bàn tay chức năng.

Cổ và đầu: Tránh tất cả những tư thế gập, duỗi, nghiêng hoặc mọi trạng thái căng cứng. có thể thêm một chỗ tựa đầu để giúp nâng đỡ và tạo thoái mái cho người bệnh liệt tứ chi cao.

III. Theo dõi

Đánh giá tình trạng người bệnh sau khi tập.

Theo dõi phát hiện các dấu hiệu bất thường.

Nếu có bất thường xử trí kịp thời theo đúng phác đồ, báo cáo bác sỹ

Ghi chép hồ sơ bệnh án: Tình trạng người bệnh trong và sau khi tập.

IV. Tai biến và xử trí

Người bệnh đau, khó chịu, mệt mỏi.

Xử trí: cho người bệnh nghỉ ngơi, theo dõi, dùng thuốc giảm đau nếu đau nhiều.

HÌnh ảnh các bước thực hiện: