Dinh dưỡng cho người cao tuổi
I. Nguyên tắc
- Khẩu phần ăn đủ nhu cầu, cân đối dinh dưỡng: đạm, béo, bột đường, vitamin, khoáng chất, nước và chất xơ
- Chế biến thức ăn mềm, cắt nhỏ, dễ tiêu hoá, nên có món canh trong bữa ăn
- Không nên ăn quá no và không được quên bữa ăn
- Theo dõi cân nặng, vòng eo, % mơ cơ thể, vận động thể lực đều đặn.
- Có kế hoạch thực đơn, theo dõi, đánh giá bữa ăn và tạo không khí bữa ăn bui tươi, ấm áp.
II. Nhu cầu các chất dinh dưỡng
- Nhu cầu chất bột đường: 45 - 65% năng lượng. Tuổi càng cao khả năng tiêu hoá, sử dụng chất bột đường giảm. Dễ có nguy cơ đái tháo đường do tuyến tuỵ giảm tiết insulin và có thể đề kháng insulin. Cần hạn chế các loại đường hấp thu nhan (GI > 70): đường, bánh kẹo ngọt, quá nhiều trái cây.
* Các loại đường hấp thu chậm (GI<69): cơm (gạo còn vỏ cám), mì, khoai, củ,… -> được tiêu hoá hấp thu từ từ, không làm tăng đường huyết nhanh, tránh tăng đường huyết đột ngột sau ăn.
- Nhu cầu chất béo: 20 - 25% năng lượng.
+ Các chất béo no hay béo bão hoà: mỡ động vật, lòng đỏ trứng, dầu dừa,… Khi ăn với số lượng nhiều sẽ có nguy cơ xơ vữa động mạch gây tăng huyết áp, nhồi máu não,…
+ Các chất béo không no hay béo không bão hòa: mỡ cá, dầu nành, dầu oliu… ⟶ nguồn cung cấp và dự trữ năng lượng, giúp hấp thu các vitamin tan trong béo (A, D, E và K), đặc biệt omega 3 có lợi cho tim mạch.
- Nhu cầu chất đạm: 13 - 20% năng lượng. Người cao tuổi tiêu hóa, hấp thu chất đạm kém, đồng thời khả năng tổng hợp albumin của gan cũng gỉam ⟶ người cao tuổi thường bị thiếu chất đạm. ==> Cần chú ý bổ sung thêm chất đạm cho người cao tuổi.
- Chất xơ: Cung cấp vitamin, chất khoáng, chất chống oxy hóa...
+ Xơ hòa tan (các loại củ, đậu, hạt, trái cây) giúp giảm hấp thu cholesterol và điều hòa đường huyết…
+ Xơ không tan (ngũ cốc nguyên vỏ, rau, trái cây…) giúp tăng khối phân, giảm táo bón.
III. Một số lưu ý trong chế độ dinh dưỡng người cao tuổi
- Nên uống mỗi ngày 1 ly sữa ít béo, ít đường để bổ sung đầy đủ dưỡng chất cho cơ thể;
- Sinh hoạt điều độ, ăn ngủ đúng giờ, kết hợp vận động để tiêu hóa tốt hơn, cải thiện sức khỏe;
- Chia bữa ăn thành nhiều bữa nhỏ trong ngày và tạo không khí vui vẻ, thoải mái khi ăn;
- Khi ăn nên ăn chậm, nhai kỹ;
- Ưu tiên chế biến các món hấp, luộc nhừ thay thế món rán, nướng để giảm hấp thu cholesterol và giúp tiêu hóa dễ dàng hơn;
- Cần thay đổi thực đơn thường xuyên, tránh thực đơn quá đơn điệu để ăn uống ngon miệng hơn;
- Nên chế biến các món ăn mềm, nhừ, thái nhỏ để nhai nuốt và tiêu hóa dễ hơn;
- Không ăn quá no, đặc biệt là vào buổi tối;
- Chọn thực phẩm theo bệnh lý: Một số người mắc các bệnh mạn tính như đái tháo đường, tăng huyết áp,... nên cần chọn đúng loại thực phẩm phù hợp, có tác dụng kiểm soát bệnh tật. Cụ thể, cần tây, dưa leo, cà chua, bí đao, khoai từ, rau diếp, mộc nhĩ, giá đậu,... giúp ngăn ngừa bệnh tăng huyết áp và tim mạch. Thực phẩm tốt cho bệnh nhân đái tháo đường gồm bí xanh, rau muống đỏ, rau ngót, hoa atiso, khổ qua,...;
- Sau khi ăn nên ngồi tại chỗ hoặc đi lại nhẹ nhàng trong vòng 30 phút để giúp dạ dày nhào trộn thức ăn, dễ tiêu hóa hơn.
Khoa Dinh dưỡng tiết chế