Làm thế nào để xác định con bạn chậm nói?

Quá trình phát triển ngôn ngữ của một đứa trẻ trong 3 năm đầu đời có thể chia ra làm 3 giai đoạn như sau:

Phát triển ngôn ngữ của trẻ trong 3 năm đầu tiên có thể chia thành 3 giai đoạn:

1. Giai đoạn 1: Tiền ngôn ngữ: 0 – 11 tháng tuổi

Trong giai đoạn này, trẻ sẽ thường xuyên giao tiếp nhưng không phải bằng ngôn từ. Khả năng giao tiếp phát triển tuần tự; và các kỹ năng nâng cao sẽ được xây dựng dựa trên nền tảng của các kỹ năng ban đầu, khả năng vận động cũng phát triển như vậy. Các bước phát triển tiền ngôn ngữ cần được “đặt đúng thời điểm”: trước khi trẻ nói được những từ đầu tiên.

Các cột mốc trong năm đầu bao gồm:

Từ khi sinh ra: Giao tiếp bằng mắt – có xu hướng nhận ra các khuôn mặt quen thuộc. Cách khóc khác nhau tương ứng với các nhu cầu khác nhau. Nhận ra và yêu thích tiếng/giọng của mẹ

4 – 6 tuần tuổi: Nụ cười đầu tiên

7 – 9 tuần tuổi: Lần đầu phát ra âm thanh giống với âm của các nguyên âm (u, e, o, a, i)

3 – 6 tháng tuổi: Phản ứng bằng âm thanh khi người chăm sóc cười hoặc nói chuyện với trẻ. Tạo ra các âm thanh từ cuống họng giống âm của phụ âm (h, k, g)

6 – 9 tháng tuổi: Nhận ra vị trí phát ra tiếng động. Bập bẹ để thu hút sự chú ý, sử dụng nhiều phụ âm hơn (f, v, s, z, m, n)

9 – 11 tháng tuổi: Bắt chước tiếng “tặc” lưỡi và các nụ hôn. Bập bẹ hai âm tiếng liền nhau (da-da, mi-mi). Hiểu và làm theo một số yêu cầu đơn giản.

2. Giai đoạn 2: Từ bập bẹ đến nói được các từ: 12 – 23 tháng tuổi

Trước hoặc sau mốc một năm tuổi một chút, “khoảnh khắc kì diệu” sẽ đến khi em bé của bạn nói được từ đầu tiên trong đời. Các bước phát triển tiền ngôn ngữ đã xây cho trẻ một nền tảng vững chắc, và đã đến lúc để sử dụng các từ có nghĩa. Trong 9 tháng tiếp theo, bạn có thể theo dõi sự phát triển ngôn ngữ của trẻ qua các mốc:

12 – 15 tháng tuổi: Sử dụng 1 hoặc 2 từ thông dụng và có nghĩa. Hiểu các từ quan trọng trong các trường hợp thân quen

15 – 18 tháng tuổi: Bập bé nói các câu ngắn nhưng còn ngọng nghịu. Chỉ vào người, con vật hoặc những món đồ chơi quen thuộc khi được yêu cầu

18 - 23 tháng tuổi: Sử dụng 6 – 20 từ vựng quen thuộc. Tự chỉ vào mắt, mũi, miệng và tóc của mình

3. Giai đoạn 3: Từ từ vựng thành câu: 24 – 36 tháng

Trong giai đoạn này, trẻ sẽ bắt đầu nối các từ lại thành câu và ý nghĩa của các câu nói ngày càng tăng. Đến cuối giai đoạn này, trẻ có thể kể các câu chuyện ngắn hoặc kể vắn tắt những trải nghiệm của con. Các cột mốc trong giai đoạn này bao gồm:

21 – 24 tháng tuổi: Hiểu các giải thích/định nghĩa đơn giản, ví dụ “Trước tiên con hãy ăn hết đồ ăn của mình, sau đó con có thể uống nước trái cây.” Bắt đầu nói được các câu có 2 từ, ví dụ “Bố, bye-bye”

24 – 27 tháng tuổi: Làm theo một loạt các chỉ dẫn. Bắt đầu nói các câu 3 từ, ví dụ “Mẹ, đọc sách?”

27 – 30 tháng tuổi: Thích thú khi được nghe những câu chuyện về những người và trải nghiệm thân quen. Nói tên (người, vật) khi được yêu cầu

30 – 33 tháng tuổi: Có thể kể một số cách sử dụng của sự vật. Thích được đọc những quyển sách ảnh

33 – 36 tháng tuổi: Chỉ 6 phần của cơ thể. Có thể dùng khoảng 200 từ (hoặc hơn), nhưng phát âm có thể còn chưa chính xác và chỉ sử dụng các mẫu câu cơ bản

Thời gian ở trên chỉ mang tính tương đối. Một số trẻ có bản năng là người nói tốt và có khả năng biết nói sớm hơn và tốt hơn các bạn khác. Bạn có thể nhìn vào các mốc thời gian ở trên thấy con của bạn là một đứa trẻ bình thường nếu con đạt được các cột mốc sớm hoặc muộn hơn từ 3 – 6 tháng.

Tuy nhiên, một số trẻ lại phát triển không như mong muốn, con chậm nói so với các bạn cùng lứa tuổi. Hiện nay, có nhiều phụ huynh lo lắng liệu con mình chỉ chậm nói đơn thuần hay mắc rối loạn phổ tự kỷ.

Cùng đón đọc bài tiếp theo: NHỮNG BIỂU HIỆN CỦA TRẺ CHẬM NÓI ĐƠN THUẦN VÀ NGUYÊN NHÂN

Khoa Tâm lý trị liệu