Tạo động lực mới từ KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số

Trong kỷ nguyên phát triển mới của đất nước, phát triển khoa học công nghệ (KHCN), đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia được xác định là đột phá quan trọng hàng đầu. Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh lần thứ XVI cũng xác định lấy đột phá về KHCN và đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số là động lực chính cho phát triển của cả nhiệm kỳ và coi đây là chìa khóa tạo bứt phá về năng suất, chất lượng tăng trưởng, năng lực cạnh tranh, phát triển bền vững.

Trong bối cảnh toàn cầu đang chứng kiến những biến chuyển nhanh chóng của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, cùng xu hướng phát triển bền vững, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh trở thành định hướng chiến lược quan trọng của nhiều quốc gia trên thế giới và trong khu vực. Quảng Ninh đã sớm nhận diện, đi trước, đón đầu và nắm bắt cơ hội từ những xu thế đó. Với tư duy đổi mới, tầm nhìn dài hạn và quyết tâm chính trị cao, tỉnh đã xác định KHCN, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh là quốc sách hàng đầu, là động lực then chốt cho tăng trưởng kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, nâng cao năng suất, phát triển bền vững và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.

Tỉnh đã ban hành hàng loạt nghị quyết, chương trình hành động, kế hoạch về phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số để làm kim chỉ nam, cụ thể hóa các chủ trương của Trung ương, của Tỉnh ủy thành những nhiệm vụ thiết thực. Qua đó, phát huy những lợi thế sẵn có của tỉnh, gắn liền với mục tiêu đưa Quảng Ninh trở thành một trong những địa phương đi đầu cả nước về ứng dụng, phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, hướng tới mục tiêu phát triển nhanh, bền vững nền kinh tế.

Giai đoạn 2020-2025, Quảng Ninh đã chi hơn 2.300 tỷ đồng cho hoạt động KHCN. Riêng năm 2025, tỉnh tiếp tục đầu tư khoảng 185 tỷ đồng cho đổi mới sáng tạo, thể hiện rõ cam kết ưu tiên phát triển KHCN và chuyển đổi số, trong đó triển khai 45 nhiệm vụ trọng tâm và 14 dự án chuyển đổi số với tổng vốn hơn 125,8 tỷ đồng (ngân sách tỉnh chi khoảng 63,2 tỷ đồng). Hiệu quả ứng dụng KHCN thể hiện rõ trên nhiều lĩnh vực. Trong giai đoạn 2021-2025, Quảng Ninh đã thực hiện hơn 100 nhiệm vụ KHCN cấp tỉnh về quản lý môi trường, bảo tồn văn hóa, nông nghiệp công nghệ cao… với hơn 90% kết quả nghiên cứu được ứng dụng vào thực tiễn.

Hạ tầng KHCN được chú trọng đầu tư, từ hệ thống công nghệ thông tin hiện đại, các phòng thí nghiệm đạt chuẩn LAS, VILAS, đến khu nông nghiệp công nghệ cao. Quảng Ninh đã và đang từng bước xây dựng chính quyền số gắn với nâng cao chất lượng phục vụ người dân, doanh nghiệp; thúc đẩy xã hội số toàn diện trong các lĩnh vực như giáo dục, y tế, giao thông...

Tỉnh cũng chủ động thu hút nhiều dự án công nghệ cao, hợp tác với các tập đoàn lớn trong nước và quốc tế, tổ chức các diễn đàn, hội nghị xúc tiến đầu tư chuyên đề về KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Chỉ riêng tại Hội nghị xúc tiến phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số vừa qua, tỉnh đã trao quyết định chấp thuận chủ trương đầu tư cho 7 dự án KHCN với tổng vốn trên 16.000 tỷ đồng, tập trung vào hạ tầng số, trung tâm dữ liệu, công nghệ cao gắn với công nghiệp, dịch vụ và đô thị thông minh.

Mặc dù những kết quả đạt được trong phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số thời gian qua là rất tích cực, song trước yêu cầu phát triển của kỷ nguyên mới, Quảng Ninh vẫn còn những hạn chế, bất cập cần tháo gỡ. Đó là tiềm lực KHCN, nhất là ở cấp độ doanh nghiệp chưa tương xứng với quy mô nền kinh tế. Tỷ lệ doanh nghiệp KHCN, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, doanh nghiệp khởi nghiệp còn khiêm tốn.

Nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ nền tảng, công nghệ lõi, như trí tuệ nhân tạo, bán dẫn, sinh học, an ninh mạng… còn thiếu và chưa đồng đều. Khoảng cách về chuyển đổi số giữa đô thị và nông thôn, giữa khu vực kinh tế biển - du lịch với các vùng miền núi, biên giới, hải đảo còn khá lớn; văn hóa đổi mới sáng tạo, văn hóa chấp nhận rủi ro để sáng tạo chưa thật sự lan tỏa sâu rộng trong toàn xã hội…

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI, nhiệm kỳ 2025-2030 đã xác định KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đóng vai trò là động lực, đột phá quan trọng hàng đầu để phát triển lực lượng sản xuất, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Để thực hiện mục tiêu này đòi hỏi tỉnh phải giải quyết đồng bộ những điểm nghẽn trên.

Tại hội thảo khoa học “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và xây dựng con người Quảng Ninh trong kỷ nguyên mới” diễn ra ngày 29/11 vừa qua, đại diện các bộ, ngành Trung ương, lãnh đạo tỉnh, cùng chuyên gia, nhà khoa học trong nước đã thảo luận, gợi mở nhiều giải pháp để Quảng Ninh tiếp tục thúc đẩy phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Trong đó, tập trung vào việc hoàn thiện cơ chế, chính sách; phát triển hạ tầng, dữ liệu số và đào tạo, thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao cho các ngành mũi nhọn, nhất là đội ngũ chuyên gia, kỹ sư, cán bộ quản lý trong lĩnh vực công nghệ thông tin, logistics, du lịch thông minh, công nghiệp chế biến, chế tạo; hình thành công dân số với năng lực số, văn hóa số, đạo đức số, thích ứng với yêu cầu kỷ nguyên số…

GS.TS Lê Minh Thông, nguyên Trợ lý Chủ tịch Quốc hội cho rằng, Quảng Ninh phải tiếp tục rà soát, xem xét, chỉnh lý, hoàn thiện thể chế của địa phương để đảm bảo sử dụng hiệu quả nhất nguồn lực của tỉnh; đảm bảo cho cấp xã chủ động các nguồn lực để thực hiện đổi mới sáng tạo. Còn PGS.TS Phạm Văn Hồng, Hiệu trưởng Trường Kinh tế Đại học Phenikaa khẳng định, điều quan trọng nhất là Quảng Ninh phải tạo môi trường thuận lợi nhất cho các nhà khoa học. Đó là phương tiện để các nhà khoa học có thể làm được và phải tạo ra được các dự án, yêu cầu rõ ràng, dài hạn và đủ lớn để nhà khoa học xây dựng kế hoạch hợp tác…

Thảo luận tại hội thảo, đồng chí Nguyễn Văn Công, Phó Chủ tịch UBND tỉnh, cho biết: Quảng Ninh sẽ tiếp tục chủ động đề xuất Trung ương cho phép áp dụng cơ chế thử nghiệm (sandbox) đối với các công nghệ mới, mô hình kinh doanh đột phá và các phương thức quản trị tiên tiến. Đây được xem là công cụ để tỉnh đẩy nhanh quá trình hình thành mô hình quản trị số, kinh tế số, tạo điều kiện để các sáng kiến được thử nghiệm và triển khai nhanh trong thực tiễn. Song song với đó, tỉnh xác định nhiệm vụ trọng tâm là thu hút doanh nghiệp công nghệ lớn, các chuyên gia và nhân tài số về làm việc, nghiên cứu và phát triển sản phẩm tại Quảng Ninh; đổi mới mạnh mẽ phương thức đào tạo nhân lực, bảo đảm hình thành nhanh đội ngũ lao động số và công dân số, đáp ứng yêu cầu quản lý, vận hành trong môi trường số hóa toàn diện. Đồng thời, chuẩn hóa và tích hợp dữ liệu đảm bảo nguyên tắc “đúng, đủ, sạch, sống, thống nhất, dùng chung”.

Với quyết tâm chính trị cao, tư duy đổi mới, cùng cách làm tiên phong, Quảng Ninh đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu trở thành địa phương phát triển mạnh về KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Đây sẽ là nền tảng vững chắc để Quảng Ninh bứt phá trong giai đoạn mới, trở thành tỉnh giàu mạnh, văn minh, hiện đại, hạnh phúc; trở thành thành phố trực thuộc Trung ương trước năm 2030; trở thành vùng đô thị lớn mang tầm khu vực và quốc tế vào năm 2045, là một trong những đầu tàu kinh tế quan trọng của quốc gia; tự tin, vững vàng, tiến mạnh trong kỷ nguyên phát triển mới.

Link gốc: Tạo động lực mới từ KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số

Thu Chung - Báo Quảng Ninh